Saha Cumhuriyeti

Saha Cumhuriyeti

Do�u Sibirya’da Rusya Federasyonu’na ba�l� özerk bir Türk cumhuriyetidir. Ülkenin yüzölçümü 3.103.000 km2 ile Türkiye’nin 4 kat� büyüklü�ündedir. 
 
Nüfusu 1,2 milyon olan cumhuriyette bu nüfusun 480.000’inini Saha Türkü te�kil etmektedir. Ruslar 50 ile ço�unluktad�r.
 
Ba�kenti Yakuts olan Saha Cumhuriyeti’nde ya�ayan Saha Türkleri �aman olup, Müslümanl�k yeni yeni yay�lmaya ba�lam��t�r. Eski Türk kültürünü hâlâ muhafaza eden Sahalar, hâlen Ruslar�n uydurma Kiril alfabesini kullanmaktad�r.
 
17nci yüzy�l ba�lar�nda Rus i�galine u�rayan Sahalar, 1633-1638 y�llar� aras�nda Ruslarla amans�z bir mücadeleye girmi�lerdir. Teknik ve say�sal aç�dan az olan Sahalar kar��s�nda Ruslar 1638 y�l�nda Ruslar bütün Sahaistan’� ele geçirip, “Yakut Askerî �daresi”ni kurmu�lar ve Sahaistan’� Rusya’n�n bir vilâyeti olarak ilân etmi�lerdir.
 
1905 y�l�nda Rusya’daki kar���kl�ktan faydalanan Sahalar, 9 Ocak 1906 tarihinde “Yakut Millî Birli�i”ni kurarak, 27 Nisan 1906 y�l�nda ayaklanm��lar, tutuklanarak en a��r cezalara çarpt�r�lm��lard�r.
 
1917 Komünist �htilâli’nden sonra Yakutistan Komiseri ve Yakut Millî Komitesi, Sovyet yönetimini tan�mam��, akabinde Saha milliyetçileri “Saha Omux-Saha Milleti” ve “Saha Aymax-Saha Kavmi” adl� te�kilâtlar� kurmu�lard�r. 1918 y�l�nda ba��ms�zl�klar�n� ilân eden Sahalar, K�z�l Ordu’nun 30 Mart 1919 y�l�ndaki büyük katliam�yla kar��la�arak 1921 y�l�na kadar bütün ülkenin i�galine mani olamam��lard�r.
 
27 Nisan 1922’de otonom, 1923 y�l�nda muhtar cumhuriyet olan Sahaistan, SSCB’nin da��lmas�yla birlikte, 1990 y�l�nda ba��ms�zl���n� ilân etmi�, ancak Rusya Federasyonu’nun bask�s� ile 1991’de Rusya Federasyonu’na ba�l� özerk cumhuriyet hâline dönü�mü�tür.
 
Saha Parlâmentosu’nda ezici ço�unluk Ruslarda bulunmaktad�r. Ba��ms�zl�k ve milliyetçilik hareketinin ba��n� çeken Uhhuan N�KOLAYEV�Ç’in bal�nda bulundu�u “KESK�LE” hareketidir. Bu hareket hiçbir yerden yard�m almadan faaliyetine devam etmektedir.

Kaynak: http://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/1119