K�rg�zistan-T�rkiye Manas �niversitesi

KIRGIZ�STAN - TÜRK�YE MANAS ÜN�VERS�TES�​

Doç. Dr. Ya�ar Sar� Manas Üniversitesi �ktisadi ve �dari Bilimler  Fakültesi Ö�retim Üyesi ysari@yahoo.com

K�rg�zistan’�n ba�kenti Bi�kek’te bulunan K�rg�zistan-Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ) 30 Eylül 1995 tarihinde zaman�n Türkiye Cumhuriyeti Milli E�itim Bakan� Nevzat Ayaz ile K�rg�zistan Ba�bakan Yard�mc�s� Osmanakun �brayimov’un imzalad�klar� antla�ma ve bu antla�man�n her iki ülkenin Parlamentolar�n�n onaylanmas� ile kurulmu�tur. Üniversite 1997-1998 e�itim ve ö�retim y�l�nda fiilen faaliyete geçmi�tir. Üniversitenin kurulmas�nda zaman�n Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Süleyman Demirel ve bir önceki Cumhurba�kan� Turgut Özal ile K�rg�zistan’�n ilk Cumhurba�kan� olan Askar Akayev’in önemli katk�lar� olmu�tur. Üniversitenin kurulmas�n�n temel amac�, iki ülke aras�ndaki e�itim ve kültürel ili�kileri geli�tirmek ve benzer amaçlarla kurulan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararas� Türk-Kazak Üniversitesi gibi Türkiye ile Türk Dünyas�n�n yeni ba��ms�zl�klar�na kavu�an devletleri aras�nda ortak tarih, kültür ve medeniyet çerçevesinde i�birli�ini sa�lamakt�r.

KTMÜ, K�rg�zistan’da aç�lan ilk uluslararas� üniversite olup, sonraki y�llarda ülkede aç�lan uluslararas� üniversiteler için örnek olmu�tur. Bugün K�rg�zistan’da faaliyette bulunan Amerikan Üniversitesi-Orta Asya, K�rg�z-Rus Slavik Üniversitesi, Orta Asya Üniversitesi, Uluslararas� Orta Asya Üniversitesi, Uluslararas� Atatürk Alatoo Üniversitesi, Uluslararas� Plato Üniversitesi, AG�T Akademisi gibi uluslararas� ba�lant�lar� olan üniversiteler içinde KTMÜ ayr� bir yere sahiptir. KTMÜ K�rg�zistan’�n hali haz�rda kampüsü olan ve ayn� zamanda bütün ö�rencilerin bedava okudu�u tek üniversitesidir. Üniversite için Türkiye Cumhuriyeti’nin sa�lad��� bütçe ülkedeki bütün di�er üniversiteler ile kar��la�t�r�ld���nda en büyük bütçeye sahiptir. K�rg�zistan devlet gazetesi olan Erkin Too Gazetesi ile Fabula Gazetesi’nin “2013 Y�l�n En �yileri” yar��mas�nda KTMÜ “kurulu�undan günümüze kadar e�itim alan�na büyük katk� sa�layan, modern teknolojilerin yard�m�yla ö�rencilerin geli�imini art�ran, halk aras�ndaki sayg�nl��� ve güvenilirli�i yüksek olan, altyap�s�yla, teknolojisiyle, e�itim-ö�retim kalitesiyle 2013 Y�l�n�n En �yi Üniversitesi” seçilmi�tir.

Üniversite, ba�ta K�rg�zistan ve Orta Asya’daki Türk ve Akraba Topluluklar� olmak üzere e�itimin süreklili�ine ve insanlar� birbirine yak�nla�t�raca��na ve böylece dünya bar���na katk�da bulunaca��na inanan önce gençler olmak üzere her kesimden bireylerin bar�� içinde bir arada ya�ama ve payla�ma dü�üncesini geli�tirmek için küresel dünyan�n evrenselle�en de�erlerine Türklerin de�erlerini de dahil etmeyi amaç edinen toplumsal sorumluluk sahibi, uluslararas� rekabet ortam�nda ayakta kalabilecek bireyler yeti�tirmek ve böylece Türk medeniyeti de�erlerine ve dünya bilimine katk�da bulunmay� üniversite temel misyonu olarak görmektedir.

Üniversitenin en büyük karar organ� Mütevelli Heyeti’dir. Mütevelli Heyet, iki ülkeden e�it say�da olmak üzere, üst düzey yöneticilerden atanan 8 ki�iden olu�maktad�r. K�rg�zistan taraf�ndan Mütevelli Heyeti’nde Ba�bakan, Ba�bakan Yard�mc�s�, E�itim ve Bilim Bakan� ve Bi�kek Belediye Ba�kan�’n�n olmas� K�rg�zistan’�n üniversiteye verdi�i de�eri göstermesi aç�s�ndan dikkate de�erdir. Mütevelli Heyet Ba�kan� Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba�kan�nca bu ki�iler aras�ndan atan�r. Halen Mütevelli Heyet Ba�kanl���n� Kalk�nma Bakanl��� Müste�ar� Kemal Madeno�lu yapmaktad�r.

Türkiye Cumhuriyeti ile K�rg�z Cumhuriyeti aras�nda gözden geçirilip yenilenen ve 26 Nisan 2011 tarihinde her iki ülkenin E�itim Bakanlar� taraf�ndan imzalanan ve TBMM taraf�ndan onaylanan fakat K�rg�zistan Jogorku Kene�i taraf�ndan henüz onaylanmam�� olan antla�maya göre Üniversite Rektörü Türkiye, Rektör Vekili ise K�rg�zistan taraf�ndan atanmaktad�r. 2013-2014 ö�retim y�l�nda Üniversitenin Rektörlü�ünü Prof. Dr. Sebahattin Balc�, Rektör Vekilli�ini ise Prof. Dr. As�lbek Kulm�rzaev yürütmektedir.

Üniversitenin Geli�imi

1997-1998 E�itim-Ö�retim y�l�nda Fen-Edebiyat Fakültesi Türkoloji ve Tarih Bölümleri, �ktisadi ve �dari Bilimler Fakültesi ��letme Bölümü ile Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisli�i Bölümü ve Modern Diller Yüksekokulu Türkiye TürkçesiK�rg�z Türkçesi Haz�rl�k Bölümleri olmak üzere 3 Fakülte, 4 Bölüm, 1 Yüksekokulda 86 lisans ö�rencisi, 10’u �dari, 21’i Akademik olmak üzere toplam 31 personel ile KTMÜ e�itim-ö�retim faaliyetlerine ba�lam��t�r.

2007 y�l�na kadar �ktisadi ve �dari Bilimler Fakültesi’nde �ktisat ve Maliye bölümleri, Mühendislik Fakültesi’nde Çevre Mühendisli�i Bölümü, Yap� Ö�retmenli�i Bölümü, G�da Mühendisli�i Bölümü, �leti�im Fakültesi’nde Halkla �li�kiler Bölümü, Radyo-TV ve Sinema Bölümü ve Gazetecilik Bölümü, Turizm Otelcilik Meslek Yüksekokulu bünyesinde Yiyecek �çecek ��letmecili�i Program�, Turizm ve Otel ��letmecili�i Program�, Turizm Rehberli�i Program�, Modern Diller Yüksekokulu’nda Mütercim-Tercümanl�k Bölümü, K�rg�z Türkçesi Türkiye Türkçesi Program�, Türkiye Türkçesi-�ngilizce Program�, Türkiye Türkçesi-Rusça Program�, 2000-2001 e�itim-ö�retim y�l�nda Sosyal Bilimler, 2006-2007 y�l�nda da Fen Bilimler Enstitüleri aç�lm��t�r. 2001-2002 e�itim-ö�retim y�l�nda Üniversite 87 ö�renci olmak üzere ilk mezunlar�n� vermi�tir. Yine bu dönemde, Ö�renci Seçme ve Yerle�tirme Merkezi ve Türk Uygarl��� Ara�t�rma ve Uygulama Merkezi aç�lm��t�r.

2007-2008 e�itim-ö�retim y�l�nda Fen-Edebiyat Fakültesi, Fen Fakültesi ve Edebiyat Fakültesi olmak üzere iki fakülteye ayr�lm��t�r. Fen Fakültesi Uygulamal� Matematik ve Enformatik Bölümü ile e�itim-ö�retime ba�lam��t�r. Edebiyat Fakültesi’nde Rus Dili ve Edebiyat�, �ngiliz Dili ve Edebiyat� Bölümleri, �ktisadi ve �dari Bilimler Fakültesi’nde Uluslararas� �li�kiler Bölümü, Mühendislik Fakültesi’nde Kimya Mühendisli�i Bölümü aç�lm��t�r. Bunun yan� s�ra Meslek Yüksekokulu aç�lm��, Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulu ise kapat�larak yerine Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu aç�lm��t�r. 2007-2008 e�itim-ö�retim y�l�nda 1.865 lisans ö�rencisi, 246 �dari, 222 Akademik olmak üzere toplam 468 personelle faaliyetlerini devam ettirmi� ve 248 ö�rencisini mezun etmi�tir.

2010 y�l�ndan günümüze kadar, �lahiyat Fakültesi ile birlikte 4 Ara�t�rma Merkezi (Orta Asya Ara�t�rmalar� Merkezi, Bioteknolojik ve Bioçe�itlilik Ara�t�rma ve Uygulama Merkezi, Sürekli E�itim Merkezi, Uzaktan E�itim Merkezi) daha aç�lm��t�r.

Üniversite 19 y�l içinde önemli a�amalardan geçmi�, K�rg�zistan’da kampüsü ve varolan fiziksel altyap�s� ile di�er üniversitelerden farkl� bir statüye ula�m��t�r. Üniversite günümüzde iki kampüs içeren 861.800m2 aç�k alan, 18 bina, 42 daire, 34 E�itim-Ara�t�rma Laboratuar�, 17 Bilgisayar Laboratuvar�, 1 TV Yap�m ve E�itim Stüdyosu, 108 Derslik, 4 Toplant� Salonu, 3 Konferans Salonu, V�P toplant�, Seminer ve Çal��tay Salonu, 1500 ki�i kapasiteli 2 katl� Sosyal Tesis, 3 Yemekhane, 5 Kantin, 1 Aç�k Spor Tesisi, 3 Kütüphane ve Ö�renme Merkezi, toplam 64. 538 m2’lik kapal� alana sahiptir. 2013-2014 e�itim ve ö�retim y�l�nda hizmete giren 688 ö�rencinin kald��� yeni Ö�renci Yurdu ile toplam 1326 ö�renciye üniversite kampüsünde bar�nma imkan� sa�lanmaktad�r.

Türkiye’den ö�renci al�m�, ÖSYM yapt��� üniversite s�nav�; K�rg�zistan’dan ise Manas Üniversitesi’nin yapt��� özel s�nav (az say�da baz� bölümler için K�rg�zistan’daki merkezi üniversite s�nav� ile de ö�renci al�nmaktad�r) ile; di�er Türk Devlet ve Topluluklar�ndan ö�renci al�m� ise özel seçme s�navlar� ile yap�lmaktad�r. E�itim dili, Tüzükte K�rg�zca ve Türkçedir. �ngiliz Dili ve Edebiyat� Bölümü ile Uluslararas� �li�kiler Bölümünde seçmeli derslerin baz�lar� �ngilizce dilinde verilmektedir. Ayr�ca ba�ta Arapça ve Çince olmak üzere ya�ayan ve tarihî de�eri olan diller de ö�retilmektedir. Üniversite mezunlar�na Türkiye ve K�rg�zistan diplomalar� vermektedir.

2013-2014 ö�retim y�l� itibariyle üniversitede toplam 517 akademik personel çal��makta, bunun içinde 47 profesör, 47 Doçent, 33 Yard�mc� Doçent, 108 Ö�retim Görevlisi, 43 Okutman, 6 Uzman, 54 Ara�t�rma Görevlisi bulunmaktad�r. Üniversitesinin idari personel kadrosunda da 410 ki�i çal��maktad�r. Bunun 50’si Türkiye Cumhuriyeti vatanda�� ve di�er kalan 360’da K�rg�z Cumhuriyeti vatanda��d�r.

Son Geli�meler ve Faaliyetler

10 Nisan 2013 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Ba�bakan� Recep Tayyip Erdo�an’�n yapt��� toplu aç�l�� töreni ile üniversiteye 36 milyon dolar�n üzerinde de�ere sahip Teknoloji Merkezi, TV Stüdyosu, Laboratuvar ve Atölyeler, Ara�t�rma ve Uygulama Merkezleri, Sa�l�k Merkezi, Sosyal Tesisler, Lojmanlar, Ö�renci Evi ve Merkez Kütüphane hizmeti veren binalar aç�lm��t�r.

Üniversite’de Ekim 2013 itibari ile toplam 4894 ö�renci okumakta, bu ö�rencilerin 4537’si lisans düzeyinde, 357’si de yüksek lisans ve doktora düzeyinde e�itim almaktad�r. Lisans e�itimi alan ö�rencilerin, 3850’si K�rg�zistan vatanda��, 480’i Türkiye vatanda�� ve 207’si de di�er ülkelerin vatanda��d�r. Lisansüstü e�itim alanlar�n 236’s� K�rg�zistan vatanda��, 105’i Türkiye vatanda�� ve 16’s� da di�er ülkelerin vatanda��d�r. K�rg�zistan’�n henüz tam anlam� ile Bologna Sürecine dahil olmamas�, eski Sovyet akademik sistemi devam ettirmesi özellikle lisansüstü e�itimde baz� problemlerin ç�kmas�na sebep olmaktad�r. Son olarak doktora e�itimi Manas Üniversitesi ve Türkiye’deki üniversitelerde alm�� olan akademisyenlerin diploma denkliklerin tan�nmas�, Yard�mc� Doçent ünvan� alabilmeleri gibi sorunlar yeni çözülmü�tür.

Bugüne kadar 3559’u önlisans ve lisans, 487’si de lisansüstü olmak üzere 4046 ki�i mezun olmu�tur. Mezunlar 28 farkl� ülkede çal��maktad�r. Yar�s�na yak�n� mezun oldu�u alanlarda çal���rken, yüzde 25’i e�itim ald��� alanlar�n d���nda i� bulmu�tur. Mezunlar�n yüzde 13’ü ise lisansüstü e�itimlerine devam etmektedir.

Üniversitede yap�lan bilimsel çal��malarda son üç y�lda h�zl� bir art�� olmu�tur. 2010 y�l�na kadar At�f �ndeksine giren ve uluslararas� hakemli dergilerde yay�nlanan akademik makale say�s� tek rakaml� iken, Ocak 2013 verilerine göre 2012’de yay�nlanan makale say�s� 36 olmu�tur. Üniversite mensubu akademisyenlerin yazd�klar� kitaplar�n say�s�nda da art�� olmu�tur. 2012 verilerine göre 48’e ula�m��t�r. Böylece KTMÜ akademik üretkenlik aç�s�ndan toplamda K�rg�zistan Bilimler Akademisi’nden sonra gelmekte, di�er bütün üniversiteleri geride b�rakmaktad�r.

Üniversitenin halen in�aat� devam eden 40 milyon dolara yak�n maliyeti olan fakülte binalar� ve spor kompleksi in�aatlar� bitti�inde fiziksel altyap�s�n�n önemli bir k�sm�n�n tamamlanaca�� beklenmektedir. E�itim ve ö�retime yap�lan yat�r�mlar�n sonuçlar�n�n uzun bir zaman sonra al�naca�� dü�ünülürse K�rg�zistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nin K�rg�zistan ve Orta Asya’daki etkisini ve Türk – K�rg�z ili�kilerine olan katk�s�n� ölçmek için önce insana yap�lan yat�r�mlara bakmak ve bu yat�r�mlar sonucunda ortaya ç�kan sonuçlar� de�erlendirmek gerekmektedir. Bunu da, ilk mezunlar�n verildi�i y�ldan ancak bir nesil yani en az bir 25 y�l sonra objektif olarak de�erlendirmek mümkün olacakt�r.

Kaynak: http://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/turk_topluluk_almanak.pdf